18 Ağustos 2011 Perşembe

ELEKTRA


ELEKTRA
 
YAZAR: Euripides

Euripides, Vatikan Müzesi
Euripides, M.Ö. 480 ile 406 yılları arasında yaşadı. Aiskhylos ve Sofokles'ten sonra Atina'nın yetiştirdiği üçüncü büyük trajedi yazarıdır. Euripides, 92 adet trajedi yazmışsa da sadece 18 tanesi günümüze kadar gelebildi.

Euripides, geleneksel Yunan trajedisine, eserlerinde güçlü kadın karakterler ve akıllı köleler göstererek yeni bir şekil verdi. Tiyatro sanatına gerek konu gerekse dekor ve sahne düzeni bakımından yenilikler getirdi. Oyunları çağdaşlarıyla karşılaştırıldığında, karakterlerinin iç yaşamlarına ve davranışlarına odaklanmasıyla daha modern görünür. Sanatı diğerlerinden daha uysal, güzel söz söyleme yeteneği, felsefi kavrayışı daha fazla, hayat felsefesi daha insanidir.

Efsaneye göre, Euripides M.Ö. 480'nin eylül ayında, büyük Pers deniz savaşı sırasında doğdu. Bazı kaynaklar ise M.Ö. 485'de doğduğunu ileri sürer.
Euripides'in ailesi varlıklı ve nüfuzlu bir aileydi. Euripides çok iyi eğitim aldı.

Anaxagoras, Prodicus ve Protagoras'ın derslerine katıldı. Dinini ve hayatı sorgulayarak yetişti. Pericles ve Socrates ile yakın dostluk kurdu. Sokrates'in felsefesi, oyunlarında kendini gösterdi.

İki kere evlendi ve üç oğlu oldu, bir kızının da olduğu fakat bir köpeğin saldırısına uğrayarak öldüğü üzerine çeşitli söylentiler vardır (Bazıları bu bilginin, Euripides üzerine şaka yapmayı çok seven ve ondan çok etkilenmiş olan komedya yazarı Aristophanes'in bir esprisi olduğunu söyler).

Euripides ilk defa, M.Ö. 455'de, Aeschylus'un ölümünden bir yıl sonra, Yunanlıların ünlü tiyatro festivali Dionysia'da yarıştı. Jüri üyelerinin istedikleri yemek ikramını yapmayı reddettiği için ancak üçüncü olabildi. 13 kere birincilik kazanan Aeschylus ve 18 kere birincilik kazanan Sofokles'le kıyaslandığında Euripides sadece, 1 tanesi ölümünden sonra olmak üzere, 5 birincilik kazandı.

Fakat Euripides'in oyunları daha sonra diğerlerinden daha popüler oldu. Eserleri yeni komedya ve Roma tiyatrosunu, daha sonra ise Fransız klasiklerini etkiledi.
Euripides'in en önemli eserleri Alcestis, Medea, Electra ve Bakalar'dır. Ayrıca zamanımıza kadar bütün olarak gelebilmiş tek satir oyunu Cyclops da Euripides'e aittir.

OYUNUN TÜRÜ: Tragedya
SAYFA SAYISI: 81

OYUN ÖZETİ: Elektra, Argos kralı Agamemnon'un kızıdır. Elektra'nın annesi Klytaimnestra ve Klytaimnestra'nın aşığı Aigisthos, Agamemnon'u öldürürler. Agamemnon'un oğlu Orestes ve Elektra'nın lalası bir ihtiyar, Aigisthos öldürmesin diye Orestes'i kaçırır ve başka bir ülkeye gönderir.

Elektra sarayda acılar çekerek yalnız kalır. Aigisthos, Elektra'yı güçlü bir soy doğurmasından ve babasının öcünü almaya çalışmasından korktuğu için fakir bir rençberle evlendirir. Küçük düşen Elektra kin ve nefret içinde kardeşi Orestes'in döneceği ve annesi ile aşığından intikamlarını alacakları günü beklemeye başlar.

Orestes nihayet ülkesi Argos'a döner, kendini Elektra'ya tanıtır ve tanrılara yaptığı bir ayın sırasında Aigisthos'u öldürür. Orestes annesini öldürmek konusunda şüphe içinde olsa da Elektra'nın ısrarları üzerine, annesini öldürmeyi kabul eder. Elektra, çocuk doğurduğunu söyleyerek annesini evine çağırır (oysa evlendirildiği kocası, Elektra bir soylu olduğu için ona saygısından dokunmamıştır, Elektra hala bakiredir) ve Orestes'le beraber annelerini de öldürürler.

Fakat iki kardeş, annelerini öldürdükleri için pişman olur, suçluluk duyarlar. Dioskurlar görünür ve annelerini öldürdükleri için iki kardeşi suçlar. Orestes, ülkesine bir daha dönmemek üzere gitmelidir ve Elektra'da kocasıyla beraber evine dönmelidir. Orestes ülkesinden sürülüp giderken, Elektra fakir bir köylü karısı olarak kalır ve sevgili kardeşini bir daha göremez.